Ari oilasini tekshirish va ularga xizmat ko‘rsatishni tashkil etish
Ari oilasini tekshirishdan avval maxsus tutatgich (dimar) yordamida ari uyasi ari kiradigan teshikcha orqali 2–3 marta tutatiladi, oradan 1–1,5 daqiqa o‘tgach uya qopqog‘i ochilib, yopqichning bir chekkasi qayirilib, sekin-asta romlar sug‘urib olinadi va tekshirishga kirishiladi.
Tekshirish vaqtida asalarilar bilan ishlash qoidasiga (uyalarni taqillatmay, arilarni bezovta qilmay) amal qilish kerak. Oilani tekshirish vaqtida asalarichi ari kiradigan teshikcha oldini to‘sib qo‘ymasligi lozim, u uyaning yon tarafda turib ishlashi zarur, aks holda, arilar bezovtalanishi mumkin. Bundan tashqari, asalarilar tekshirilayotgan paytda qo‘shni uya arilari o‘g‘irlikka kirayotganini sezsa ham, arilar bezovtalanadi. Shuning uchun ham tekshirishni darhol arixonaning narigi chetidan boshlashi kerak. Shunday yo‘l tutilganida ham arilar o‘g‘irlikka kiraversa, u holda oilani tekshirish ishlari vaqtincha yoki batamom to‘xtatiladi.
Asalarichi ish bajarishga kirishishdan avval ishlash uchun kerakli asboblar: ko‘tarib yuradigan quticha, quruq chirigan to‘nka, tezaklar va tutatgich qurilmasini tayyorlab qo‘yishi lozim.
Arixonada ari oilasi bilan ish boshlashdan oldin oq xalat va boshga kiyiladigan to‘rli qalpoq kiyib olish, so‘ngra ishga kirishish kerak.
Uyadan sug‘urib olingan inchali mumkatak romlarni uya ustida kuzatish tavsiya etiladi, shunday qilinganida romdan to‘kilgan yosh arilar uyaga tushadi.
Mumkatak romlarni arilardan tozalash kerak bo‘lsa, g‘oz patidan tayyorlangan supurgi yoki boylangan bir tutam o‘t yordamida arilar supurib tushiriladi. Agar o‘sha romda yosh ari lichinkalari va yangi keltirilgan gul sharbati bo‘lmasa, u holda romning ikki chetidan mahkam ushlab, arilarni silkitib tushirish mumkin.
Oilaning ichki hajmi kengaytirilayotganida yuzaki tekshiriladi va chekkadagi romlar bir oz chetga surilib, ularning o‘rniga kengaytirishga mo‘ljallangan inchali mumkatak romlar qo‘yiladi.
Agar tabiatdan sharbat kelayotgan bo‘lsa, u holda romlarga asalarilar oilasining kerakli joylariga mumparda yopishtiriladi.
Mabodo arixonalarda jamg‘arilgan asalli romlar bo‘lmasa yoki tabiatda sharbat ajratuvchi o‘simliklar hali gullamagan bo‘lsa, u holda ari oilalariga shakar sharbati tayyorlab beriladi. Sharbatning ikki qismi shakar va uch qismi suvdan iborat bo‘ladi. Qo‘shiladigan suv sirli yoki shunga o‘xshash idishda qaynash darajasiga yetguncha isitiladi va suv olovdan olinib, unga o‘lchangan shakar qo‘shilib, tayoqcha yordamida to‘liq eriguncha aralashtiriladi.
Kuzda, arilarning ozig‘ini to‘ldirish vaqtida shakar sharbati 1 litr ariq yoki yomg‘ir suviga 1,5 kg shakar qo‘shib tayyorlanadi.
Sharbatning harorati 35–40 °C gacha pasayganidan keyin arilarga beriladi. Mana shunday yo‘l bilan shakar sharbati tayyorlanganida arilar murakkab shakarni oddiy shakarga oson parchalashi mumkin bo‘lib, berilgan miqdordagi shakar shuncha miqdorda shakar asaliga aylanadi. Shakar sharbati ari oilasiga oilaning oziq miqdori to‘lguncha beriladi. Oilaga berilayotgan sharbatni ari oilasining kuchiga qarab 200; 250; 500; 1000 ml dan 2–3 litrgacha berish mumkin.
Tajribalarning ko‘rsatishicha, sharbatga kobalt mikroelementi qo‘shib berilsa, oilada lichinkalarning rivojlanishi va ko‘payishi ortadi. Shuning uchun 1 gramm xlorli kobalt 30 litr shakar sharbatiga yoki 1 g kulrang nordon kobaltin 25 l shakar sharbatiga yoki suvga qo‘shib berilsa, ari oilasi asosiy sharbat ajratuvchi o‘simliklar gullaguncha katta kuchga ega bo‘ladi va ko‘p mahsulot to‘playdi.
Shakar sharbatini uya ichidagi sharbat qo‘yiladigan idishlarga quyish – qiyin va murakkab ish, shuning uchun agar arixona atrofda ari oilalari bo‘lmasa yoki ari oilalari yuqumli kasalliklar bilan kasallanmagan bo‘lsa, u holda arilarni shakar sharbatini ochiq havoda biror idishga quyib, arilar chaqmasligi uchun idishning ichiga yog‘och tayoqcha yoki bo‘z mato solib qo‘yib boqish mumkin. Bundan tashqari, arilarning daladan oziq olib kelishi natijasida oilaning rivojlanishi jadallashadi.
